5-сынып оқушыларының оқу процесін адаптациялау

Мақсаты: 5-сынып оқушыларының оқу процесін адаптациялау.

Сыныбы: 5 «А»-19 оқушы, 5 «В» -15 оқушы.

Жүргізілу мерзімі:  21.10. 2021ж

5 а,в сынып оқушыларынан оқу процесін, сыныппен және сынып жетекшімен қарым-қатынасын  анықтау мақсатында  жүргізілді.  Нәтижесін талдай келе: 1 сұрақ бойынша Мектепке қандай көңіл күймен келесің? Деген сұраққа 5 «А» сыныбынан 60% оқушы ықыласпен деген 40 % Жаңа білім алам деп құштартып келем деп жауап берем деген. 5 «В» сыныбында 50 % ықыласпен деген 50% құштартып келем деп жауап берем деген. 2 сұрақ бойынша мектепке қандай сезіммен келесің деген де 2 сынып оқушылары да қуанышпен келеміз деген. 3. Оқу үлгеріміңе ризасың ба деген сұраққа екі сыныптың оқушылары да ия деп жауап берген.

4. Жақсы оқуға не кедергі жасайды деген сұраққа 5 «А» сыныбында 70 % оқушылар  жалқаулық деген, 30% оқушы пәнге қызығушылық жоқ деп жауап берген.

5 «В» сыныбы 75% оқушы жалқаулық деген 25 % пәнге қызығушылық жоқ деп жауап берген. 

5. Барлықтарында жақсы көретін пәні бар, ал сенде ше? деген сұраққа  5 «А» сынып оқушылары математика, қазақ –тілі, ағылшын,  орыс- тілі, Д/Ш пәндері ұнайтындықтарын көрсеткен.

 5 «В» сыныбына  математика , қазақ- тілі, ағылшын, қ тарих, д/ш, өзін өзі тану сабақтары ұнайтынын көрсеткен. 

6. Үй тапсырмасын орындауға қанша уақыт кетеді деген сұраққа екі сыныптың оқушылары да 1-2 сағат жұмсайтындарын көрсеткен .

7. Сөйлемді аяқта 

- менің сыныбым –деген сұраққа  5 «А» сыныбымыз  50% ұйымшыл деген, 5 «В» 45% ұйымшыл, 55% тәртіпті деген. 

- менің сынып жетекшім деген сұраққа  екі сыныптың оқушылары да мейрімді деп жауап берген  Екі сыныптың оқушыларының басым бөлігіне барлық пәндер ұнайды. 20% оқушыларына денешынықтыру пәні ұнамайтындығын көрсеткен. Сынып жетекшімен қарым-қатынастары жақсы екендігі байқалды. Қорытындылай келе - Бесінші сынып оқушыларының  бейімделу кезеңінде көмектесу  оқу жағдайының өзгеруін ғана емес , сонымен бірге 10-11 жастағы балалардың жас ерекшеліктерін жеке қажеттіліктерін де есепке алу өте маңызды. Оқу мотивация деңгейінің  төмендеуі баланың дезадаптациясының көрсеткішін , ал оның жоғарлауы – оқудағы және дамудағы оң динамикасын білдіреді.

           Ұсыныс:  Ата-анаға ; сынып жетекшімен тығыз байланыста болу, сынып жетекшіден өз баласының тәртібін, үлгерімін, сыныптағы жағдайын сұрап отыру керек.   

Мұғалімге ; Сыныптағы ассоциативтік ес көлемі төмен, үлгерімі төмен   оқушылармен дамыту жұмыстарын жүргізу пән мұғалімдеріне ескертілсін

                                     Мектеп психологы             Г.А.Есенгельдинова

Анықтама

Оқу мотивациясын тексеруге арналған сауалнама

Н.Г.Лусканова

Сыныбы: 5 «А»-19оқушы, 5 «В»- 16 оқушы.

Мерзімі: 24.09.2021 ж

Мақсаты:  оқушының жалпы мектепке деген көзқарасын анықтап, ұстазбен, оқушылармен қарым-қатынасын анықтау.

Сауалнама сұрақтары: 

1. Саған мектеп ұнай ма?
2. Сен мектепке қуанышпен барасың ба, жоқ әлде үйде қалғың келе ме?
3. Егер мұғалім ертең сабаққа келулерің шарт емес, келгісі келетін келсін десе сен, сабаққа келесің бе? Әлде үйде қаласың ба?
4. Кейбір сабақтың болмай қалуы саған ұнай ма?
5. Сен үй тапсырмасын бермегенін қалайсың ба?
6. Сен сабақта үзілістің көп болғанын қалайсың ба?
7. Сен ата-анаңа мектеп жайлы көп айтасың ба?
8. Саған мұғалімнің қатал болғаны ұнай ма?
9. Сенің сыныпта достарың көп пе?
10. Сыныптастарың ұнай ма?

  Оқу мотивациясын сауалнама арқылы тексере келе 5 «А» , «В» сыныбының оқушыларының 25% оқу мотивациясы жоғары деңгейде екендігі 65 пайызы ортаңғы деңгейде  10%   төмен деңгейде екендігі анықталды. Қорыта айтқанда оқушылардың мектепке көз қарастары жақсы, пәндерге қызығушылықтары  бар. Пән мұғалімдеріне сыйласымдылықтарының бар екені байқалды. Сыныптағы қарым-қатынастары  қалыпты деңгейде. 

Ұсыныс: оқушылардың мектепке деген көзқарастарын жоғары деңгейде жақсартып, ұстазбен оқушылардың қарым-қатынасын нығайта түсу.   

Мектеп психологы            Г.А.Есенгельдинова

Анықтама

Тақырыбы: « Күлте әдістемесі»

Мақсаты:  Пәнге деген қызығушылығын анықтау

Сыныбы: 5 «А»-19 оқушы, , 5 «В»-16 оқушы

Жүргізілген мерзімі: 08.10.2021 жыл

«Күлте » әдістемесі

Нұсқау:  Түймедағы  гүлінің   суретін  сал.  Әр   күлтешелеріне  өтетін  сабақтарыңды   жаз».

1. Ең  қызықты  өтетін   сабақты  қызыл  түспен   боя.

2. Сабақ  оқуға  қиын   көк  түспен  боя.

3. Қызықсыз  өтетін  пәнді   сары  түспен  боя.

4. Саған  ұнамайтын  пәнді   қара  түспен  боя.

5 «А» сынып

                5 «В» сыныбының пәндерге деген қызығушылығының көрсеткіші

 Күлте  әдістемесінің   нәтижесі   бойынша:

5 «А» сынып оқушыларының ең жақсы қызықты пән ретінде математика, өзін-өзі тану, Денешынықтыру, еңбек, ағылшын. 

Ұнатпайтын пәнге; информатика пәнін көрсеткен.  

5 «В» сынып оқушылары  қызықты ұнататын пәнге- математика, қ. тарих, ағылшын, қазақ әдебиеті, дене тәрбиесі,еңбек пәндерін ұнататындықтары анықталды. Қызықсыз ұнатпайтын пәндерге -   музыка,   дүние жүзілік тарих сабақтарын қызықсыз пән ретінде көрсеткен.   2 –сыныптыптың барлығында  40%-50% оқушылардың  аталған пәндерді ұнатпайтындықтары байқалды.

Ұсыныс: пән мұғалімдеріне өз сабақтарын қызықты етіп көрнекі құрал пайдаланып оқушылардың қызығушылығын ояту.

2. Сынып жетекшіге сыныбының  қарым-қатынасын жақсару үшін үнемі ата-аналармен байланыс жасап, оқушыларды түрлі іс-шараларға қатыстырып бір-біріне деген достық ахуал туғызу керек. 

                    Мектеп психологы              Г.А.Есенгельдинова

Анықтама

Тақырыбы: «Мазасыздық шкаласы»

Мақсаты: оқушы бойындағы мазасыздықтың басым түрін анықтау

Қатысқаны: 5 «А»-19, 5 «В» -16.

 Мерзімі: 24.09.2021ж

5 «А» сынып көрсеткіші

4 «В» сынып көрсеткіші

Зерттеу нәтижесіне қарағанда 5а сынып оқушысы Адилбекова А Оқу, қарым –қатынас мазасыздығы –төмен. 5 в Ахметов Мадиярдың оқу мазасыздығы төмен деңгейді көрсетті. Аталған екі оқушының бойынан оқуға деген мазасыздығы жоғары деңгейде себебі оқушылардың пәнге деген қызығушылығы жоқ. Сабаққа немқұрайлықпен қарап бойларында жалқаулық басым екендігі байқалды. Қалған оқушылардың  мазасыздық деңгейі қалыпты жағдайда  екендігі көрініп тұр.   

Ұсыныс: оқушыларға өз бойларындағы мазасыздықты жеңе білуге, өздеріне ұнамайтын қобалжушылық, қорқыныш сезімдерін туғызатын жағдайда өздерін сенімді ұстау.

Мектеп психологы            Г.А.Есенгельдинова

                                                Анықтама

Тақырыбы:  « Психология әлеміне саяхат »

Мақсаты:  Оқушылардың зейінін тұрақтандырып, қабылдау, есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыта отырып, бір-бірімен қарым-қатынас жасаудағы кедергілерді жою, эмоциялық көңіл-күйді белсендіру.

Сыныбы: 5 «А»-18оқушы, 5 «Б»-17 оқушы, 5 «В»-19 оқушы

Жүргізілген мерзімі: 8.11.2018 жыл

Өткізілу түрі: тренинг

Бұл тренинг сабақты 5 «А»,5 «Б», 5 «В» сыныптарының оқушыларымен жеке жеке өткізілді. Бірінші жаттығу  «Сәлемдесу» болғандықтан оқушыларды бір екіге санатып екіге бөлдік. Ішкі және сыртқы шеңбер құрып, психологтың нұсқауымен әр түрлі стильде қолмен, иықпен, мұрынмен,  құшақпен ,тіземен бір –бірімен сәлемдесті. 

Келесі «Мейрімді жануар» жаттығуы орындалды . Бұл жаттығуда оқушылар бірігіп үлкен бір жануарды бейнеледі, бұл жаттығу оқушыларды эмоционалды жақындастырып, ұйымшылдығын арттыруға септігін тигізді деп ойлаймыз.

Оқушыларға «Аралас салат », «Қос қолмен сурет салу» жаттығулары ерекше ұнады деп айтуға болады.

   Оқушылардың барлығына көздеріңізді жұмып, табиғаттың ең көркем жерінде тұрғанын   елестетіп, тыныштықта тұрып, өзімізді тыңдайық деп айтық. «Қазір біз ақырын ашып, басқа жаққа қарай қолымызды жайып, бізге өмір, денсаулық, қуаныш және жақсы көңіл- күй сыйлаған  Ана табиғатқа «Рахмет» деген сөздермен «Тыныштық мезеті» деген релаксациялық жаттығуымен сабақты аяқтадық. Оқушылар бұл сабаққа бар ынта,ықыласымен қызығушылықпен қатысты.

                                                Анықтама

Тақырыбы:  «Үй –ағаш-Адам » проективті әдіс

Мақсаты:  Оқушылардың эмоциялары мотивациялық сипаттары, кейбір аспектілері жасырынып жатқан дүниесін ашуға мүмкіндік береді.

Сыныбы: 5 «А»-16 оқушы5 «В»-15оқушы

Жүргізілген мерзімі: 23.12.2021 жыл

Өткізілу түрі: проективті әдіс

5 «А», 5 «В» сынып оқушыларынан  «Үй –ағаш-Адам » проективті әдісі жүргізілді нәтижесінде оқушылардың суреттеріне қарағанда 

                                             Анықтама

Тақырыбы: « Социометрия »

Мақсаты:  Сыныптағы лидерді анықтау, оқушылардың өзара қарым-қатынастарын білу, оларды ұйымшылдыққа, тәрбиелей отырып үнемі жан-жақты тығыз байланыста болуға үйрету.

Сыныбы: 5 «А»-17 оқушы, 5 «В»-15 оқушы

Жүргізілген мерзімі: 12.11.2021 жыл

           Оқушылардан қарым –қатынас ерекшеліктерін зерттеуге арналған  Д.Мореноның  «Социометрия әдісі » жүргізілді.  Бұл әдістеме көптеген оқушылардың сынып ұжымындағы орны олардың достары  мен жолдастарының бар екендігі, сыныптың ішкі құрылымы, үлкен топтың құрылымында микротоптардың  барлығы және ол топтардағы тұлғалық қатынастардың қалыптасқандығын анықтайды. Жүргізілген әдістемеге байланысты  нәтижесінде 5  «А» сыныбынан   шеттеп қалған оқушы Адилбек Аруна , Достемір Алдияр, Нұржанов Нұрислам. 5 «В» сыныбынан шеттеп қалған оқушы Муратұлы Айдос анықталды. Жүргізілген әдістемеге қарағанда екі сыныптың оқушыларының арасында ұйымшылдық байқалмады , сыныпта ұл қыз болып бөліну бар екендігі байқалды.

Ұсыныс: Сынып жетекшілерге сыныпта психологиялық жағымды қарым-қатынас орнату. 

            Мектеп психологы               Г.А.Есенгельдинова  

Анықтама

Тақырыбы: « Оқушылардың жеке ерекшелігін анықтау .

Мақсаты:  Темперамент типін анықтау.

Сыныбы: 5 «А»-17 оқушы, 5 «В»-15 оқушы

Жүргізілген мерзімі: 12.11.2021жыл

5 «А»сынып көрсетіші

             5 «В»сынып көрсеткіші

Алынған әдістеме бойынша  5 «А» сыныбында 4 оқушы сангвиник, 8 оқушы флегматик, холерик 1 оқушы, холерик –флегматик 1оқушы, 1 оқушы сангвиник-флегматик. болып шықты. ал 5 « В» сыныбында 3 оқушы сангвиник,  8 оқушы флегматик,  2 оқушы екі түрлі типке ие 1 оқушы флегматик меланхолик, 1 оқушы сангвиник флегматик екендіктері анықталды.

Мектеп психологы            Г.А.Есенгельдинова

                                             Анықтама

Тақырыбы: «Біз бесінші сыныпта оқимыз»

Мақсаты: Балаларға өздерін тануға, сезімі мен қабілетін түсінуге көмектесу      Психологиялық және педагогикалық көмек көрсету, оқушылар арасында үрей қорқыныш деңгейлерін анықтап, психологиялық дайындық орнату.    

Сыныбы: 5 «А»-18 оқушы, 5 «Б»-19 оқушы, 5 «В»-20 оқушы

Жүргізілген мерзімі: 07.12.2018 жыл

Өткізілу түрі: коррекциялық сабақ

 Түзету сабағы барысында оқушылармен түрлі: «Досыма сыйлық», «Көңіл-күйді сұрау», «Жылы сөз-жанға шипа» сияқты жаттығулар және еркін тақырыпта сурет салу сияқты көптеген ойындар ойнатылды. Оқушылардың салған суреттеріне қарағанда олар достықты, бейбітшілікті, табиғатты жақсы көретіндері байқалды. Олар бір –біріне жылы сөздер айтып, бір-біріне арнап жасаған сыйлықтарын тарту етті.Тренингке оқушылар белсене қатысып, бір-біріне деген сыйластық қасиеттері арта түсті, ойындарға үлкен қызығушылықпен атсалысты.  

Құрметті ата-ана төмендегі сауалдарға жауап берулеріңізді сұраймын

Мақсаты: 5-сыныпқа көшкен оқушылардың мектепке бейімделуі және отбасындағы климаттың әсер етудеңгейін анықтау

1. Баланың аты-жөні_____________________________________________

2. Толтырушының аты-жөні (балаға кім болып келеді)_____________________________

3. Толтырылған күні______________________

4. Балаңыз мектепке қандай көңіл-күймен барады?______________________________________________________________________

5. Ол жаңа режимге үйренді ме?______________________________________________________________________________________

6. Балаңыз жаңа оқу жүктемесін қалай қабылдады?______________________________________________________________________

         А) қуанышпен   ә) қинала   б) бәрі бұрынғыдай

7. Бала, сізбен мектепте алған әсерлерімен жиі бөліседі ме?_______________________________________________________________

8. Балаңыз күнделікті үй тапсырмасын орындауға қанша уақыт жұмсайды?

9. Үй тапсырмасын орындау кезіңде бала сіздің көмегіңізді қажет етеді ме?_______________________________________________________________________________________________________________

10. Балаңыз пән мұғалімдеріне, сынып жетекшіге жиі шағымданып ренжиді ме?_____________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________

«Сіздің балаңыздың қызығушылығы»

1. Сіздің балаңыз немен айналысуды ұнатады?__________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________

2. Балаңыздың мінез-құлқы сізді алаңдатады ма?

                а) иә         ә) жоқ           б) кейде

3. Отбасында бала тәрбиесімен кім айналысады?

                а) әкесі    ә) әкесі мен анасы        б) анасы

4. Сізді бала тәрбиесінің қандай жақтары қинайды?______________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________

5. Балаңыз ұжымда өзін қалай ұстайды деп ойлайсыз?

               а) белсенді      ә) енжар      б) ұялшақ

6. Тәрбиелеудін қандай әдісін қолдайсыз?

              а) түсіндіру      ә) қатал талап қою     б) көтермелеу

7. Балаңыздың кіммен дос болғаны сізді аландатады ма?

              а) иә, әрине              ә) жоқ

8. Балаңыздын бос уақытын қалай өткізіп жатқанын сіз үнемі қадағалайсыз ба?

             а) иә, әрине      ә) жоқ        б) жиі емес

9. Ұлыңыздың (қызыңыздың) кім болғанын қалайсыз?__________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________

                                            Талдау

Тақырыбы: «Сіздің балаңыздың қызығушылығы»

Мақсаты:  Ата-аналар жиналысына қатысу. Ата-анадан баласының көңіл-күйі,  іс-әрекеттер, мінезі туралы мәлімет алу.

Кімге:     5а,  5 в   сынып оқушыларының ата-аналарынан сауалнама алу

Әдіс: сөздік, сұрақ-жауап, сауалнама

Жүргізілуі әдісі : вадсап желісі арқылы  ата-аналармен, жазбаша.

Жүргізілген күні: 29.09.2021 жыл

Нәтижесі /сандық, сапалық талдауы/:  сауалнама 5а сыныптан 12 ата-ана қатысты, 5 «В» сыныбынан 16 ата- ана қатысты.  5 а сыныптың ата аналарынан толық алынбады.   

5 сынып ата-аналарына « Сіздің балаңыздың қызығушылығы» атты сауалнама вадсап желісі арқылы жүргізілді. Сауалнама 9 сұрақтан тұрады. Ата –аналардың берген жауаптарына қарап нәтижесі шығарылды. Қорытындылай келе  1 сұрақ бойынша Балаңыз немен айналысқанды ұнатады? 5 а сыныбында   3 оқушы спортпен айналысқанды, 2 оқушы компютерлік ойындарды ойнағанды, 2 оқушы тәтті тағамдар пісіргенді, 1 оқушы кітап оқығанды, 1 оқушы сурет салғанды жақсы көретіні айтқан. 5 в сыныбы бойынша 10 оқушы әр түрлі спорт түрлерімен айналысқанды ұнатады екен, 2 оқушы сурет салғанды, 2 оқушы тағам пісіргенді,  1 оқушы бимен айналысқанды , 1оқушы қол өнерге жақын екендігін көрсеткен. 

2 сұрақ бойынша- Балаңыздың мінез-құлқы сізді алаңдатады ма? деген сұраққа 8 ата-ана жоқ деп жауап берген, 1 ата-ана кейде деп, 1 ата-ана ия деп жауап берген. 5 в сыныбы бойынша 6 ата –ана кейде деп жауап берді 6 ата-ана ия деп, 2 ата-ана жоқ деп жауап берді. 

3 сұрақ бойынша Отбасында бала тәрбиесімен кім айналысады? Деген сұраққа 2 сыныптың ата-аналары 100%  әкесі мен анасы деп жауап берген.

4. Сізді бала тәрбиесінің қандай жақтары қинайды? Деген сұраққа 5а сыныбында 8 ата-ана  ешқандай деген, 2 ата-ана мінезі деп жауап берген.

5в сыныбы 100% ешқандай деп жауап берген.

5сұрақ бойынша. Балаңыз ұжымда өзін қалай ұстайды деп ойлайсыз? Деген сұраққа 9 ата-ана белсенді деп , 3 ата-ана ұялшақ деп жауап берді. 11 ата-ана белсенді деп, 4 ата-ана ұйалшақ деп жауап берген.

6 сұрақ бойынша. Тәрбиелеудін қандай әдісін қолдайсыз? Деген сұраққа  екі сыныптың ата-аналары 100% түсіндіру, көтермелеу деп жауап берді.

7сұрақ бойынша . Балаңыздың кіммен дос болғаны сізді аландатады ма? 5 а сыныбынан 10 ата –ана әрине деп жауап берді, 2 ата-ана жоқ деп жауап берді.  5 в сынып бойынша 14 ата-ана әрине , 2 ата-ана жоқ деп жауап берді.

8 сұрақ бойынша. Балаңыздын бос уақытын қалай өткізіп жатқанын сіз үнемі қадағалайсыз ба? Деген сұраққа  екі сыныптың ата-аналары 100% әрине деп жауап берді.

9 сұрақ бойынша Ұлыңыздың (қызыңыздың) кім болғанын қалайсыз? 5а сыныбы бойынша 4 ата-ана балаларының дәрігер болғанын, 3 ата-ана заңгер болғанын, 5 ата-ана өзіне ұнайтын табысты маман иесі болса деп жауап берді.

5в сыныбы бойынша 1 ата-ана баласының ұшқыш болғанын, 1 ата-ана баласының Борт серік болғанын қалайды екен қалған ата – аналар балаларының болашақта өздері таңдаған халқына пайдасы тиетін азамат болғанын қалайтындықтарын жазған. 

Ұсыныс:

Ата-аналарға: Баламен жиі әңгімелесу. 

 Отбасылық қарым-қатынасты дұрыс сақтау, баланың дамуына    

                           қолайлы жағдай жасау.  

 Мектеп психологы                               Г.А.Есенгельдинова

Таныстым, сынып жетекшілер:          М.М.Джуманова

                                                                 Г.Б.Асанбек 

Анықтама

Тақырыбы: «Сенің көңіл күйің қандай?»

Мақсаты: Орта буынға келген оқушылардың көңіл- күйін анықтау

Қатысқаны: 5 «А»-19, 5 «В» -16.

 Мерзімі: 23.09.2021ж

5 сынып оқушыларының орта буынға келігендегі көңіл күйлерін анықтау мақсатында жүргізілді. 1-ші оқушылармен 5 сыныпта, оларға  ешқандай киындыққа кездескен жоқсыңдар ма деген сұрақтар қойылып жауаптары ауызша алынды.  Оқушылар өз сөздерінде олар ешқандай қиындық болмағанын, түрлі пәндер қосылып , әр пәннен беретін апайлармен жақсы тіл табысып алғандарын айтты . Ешқандай пәндерден қиналмағандарын білдірді. Оқушыларға « Сенің көңіл күйің қандай?» деген суреттік тест жүргізіліді. Оларға бүгінгі күнде көңіл күйімізді сурет арқылы білдіруін өтіндім. Олар өз көңіл күйлерін ылғи жағымды смайликтер арқылы білдірді.  Нәтижесінде оқушылардың  5 сыныпта ешқандай кедергілерсіз өз ретімен көңілдерінде ешқандай кірбің жоқ екендігі байқалды. Ешқандай жағымсыз көңіл күй анықталмады.

Ұсыныс:     Оқушыларға өздеріне сеніммен қарап, сыныпта бір- бірін сыйлап бір-бірінің көңілдеріне кірбің түсірмеу.

Мектеп психологы                       Г.А.Есенгельдинова

                                                Анықтама

Тақырыбы: «Сіз қандай ата-анасыз»

Мақсаты: Оқушы  мен   ата-ана  арасындағы  қарым-қатынасты  анықтау.

Сыныбы: 5 «А»-9 ата-ана, 5 «В»-6 ата ана

Жүргізілген мерзімі: 24.09.2021 жыл

1. Сіздің  балаңыз   мектеп  жайында  жиі    айта ма?

А) иә -5 «А» -90%   5 «В»- 95%

Б) жоқ -5 «А» -10%   ;     5 «В»-  5%

     2.    Балаңыздың  әңгімесінен  қандай   сезімдер  байқалады?

           А) жағымды – 5 «А» -50 % ;  5 «В»- 65%

           Б)   жағымсыз -5 «А» - 0 % ;   5 «В»- 0%

           В)   әрқилы -5 «А» -50 %  ;  5 «В»- 0%

           Г)   білмеймін -5 «А» -0%;   5 «В»- 15%

    3.   Балаңыз  қандай  көңіл – күймен  мектепке   барады?

          А) қуанышпен -5 «А» - 50% ;    5 «В»- 60%

          Б) еріксіз – 5 «А» - 0%;   5 «В»- 0%

          В) әрқилы – 5 «А» - 20%  ;   5 «В»- 15%

          Г)    білмеймін -5 «А» - 0%;   5 «В»- 25%       

 4.   Сіздің  балаңызға   өз   сыныбы  жайлы  ма?

           А)  иә – 5 «А» - 100%;   5 «В»- 95%

          Б)  ол  өзін   нашар  сезінеді – 5 «А» - 0 %; 5 «В»- 0%

          В)   әрқилы  - 5 «А» -0%;   5 «В»- 5%

          Г)   білмеймін  -5 «А» - 0%;  5 «В»- 0%

     5.   Сіздің  балаңыз  өзін   нашар  сезінсе,  неліктен,   қалай?

          А)   сабағына  сенімсіз  5 «А» - 10%;   5 «В»- 50%

          Б)   нашар  баға  5 «А» -60%;   5 «В»- 30%

          В)   өзге  балалардың  жағымсыз   қылығы -5 «А» - 0%;  5«В»- 10%

          Г)   өз  жауабы – 5 «А» -30%;   5 «В»- 0%

     6.  Сіздің  балаңыз   мектепте  шаршай ма?

          А) иә – 5 «А» -20%;   5 «В»- 35%

          Б) жоқ – 5 «А» -30%;  5 «В»- 45%

          В) байқамадым – 5 «А» -50%;    5 «В»- 20%

     7.  Балаңыздың  бойынан   қандай  өзгерістер  байқадыңыз?

          А)   жағымды  - 5 «А» - 90% ;   5 «В»- 95%

          Б)   жағымсыз  - 5 «А» - 0 %;   5 «В»- 95%

          В)   жағымды  және  жағымсыз   - 5 «А» - 10%;   5 «В»- 95%

   8.   Осы  өзгерістерге  мектеп   әсер  ете ме?

          А)   иә – 5 «А» - 50%;   5 «В»- 50%

          Б)   жоқ  -5  «А» -50 %;    5 «В»- 50%

     9.   Балаңыздың  сыныпта  достары   бар ма?

          А)   Иә, бір  досы  бар -5 «А» - 20%;   5 «В»- 75%

          Б)   Иә,  көп  досы   бар  - 5 «А» -80%;     5 «В»- 25%

   10.   Сіздің  балаңызға  мектепте   қосымша  қандай  сабақтар   қажет  деп  ойлайсыз?

          А)   пәндер  бойыншш - 5 «А» -65%;    5 «В» -75%

          Б)   факультатив  үйірмелер – 5 «А» -55 %;   5 «В» -25

          В)   керек  емес -5 «А» - 0%;  5 «В» -0%

   11.   Танысыңызға  баласын  біздің   мектепке  оқытуға  кеңес   бере  ме  едіңіз?

           Неліктен?

           А)   иә – 5 «А» -85%;   5 «В» -90 %

           Б)   жоқ -5 «А» -15%;   5 «В» -10 %

Жауаптардың  көрсеткіші   бойынша  ата-анамен  балалар   арасындағы  қарым-қатынаста  бірін-бірі   түсінушілік,  сыйласымдық  бар   екендігі  көрініп  тұр.

«Бескөл  станциясындағы  №14   орта  мектебі  мектеп   жасына  дейінгі  шағын   орталығы  бар»  коммуналдық   мемлекеттік  мекемесінің  психолог   мамандарының  бесінші  сыныппен   2021 – 2022 оқу жылында   жүргізілген  жұмыстарының  есебі

Мектепшілік бақылау кестесімен 10.12.2021 жылғы № 368-Ө бұйрығының негізінде 20- 22.12.2021 ж  аралығында мектепшілік комиссия тарапынан мектептегі   5-ші сынып оқушыларының кіші буыннан орта буынға бейімделуін бақылау жұмыстары бақыланып тексерілді.

Мақсаты: баланың психикалық саулығы, яғни жан дүниелік физиологиялық дамуына және – ортада өзіне қолайлы микроклимат қалыптастыру.

Биылғы 2021-2022 оқу жылында 5 «А»(оқытылу тілі –қазақша) сыныбында 23 оқушы,сынып жетекшісі М.М. Джуманова   математика пәнінің мұғалімі – жас маман. 5 «В»  (оқытылу тілі- қазақша) сыныбында 17 оқушы, сынып жетекшісі Г.Асанбек ағылшын тілі пәнінің мұғалімі- жас маман.

 5-сынып   оқушыларының  мектепке  бейімделуін   бақылау  мақсатында  аталған   сыныптардың  сабақтарына  қатысып,   олардың  қабылдау  зейіндеріне   бақылау  жүргізілді. Қыркүйек  айында   оқушылардың  оқу  мотивациясын   анықтау  мақсатында  Н.Лусканованың сауалнамасы жүргізіліп қорытындысы шығарылды.сонымен қатар осы айда оқушылардың мазасыздығын анықтау мақсатында  «Мазасыздық шкаласы» жүргізілді.  Қазан айында оқушылардың пәнге деген қызығушылығын анықтау мақсатында «Күлте»  әдістемесі   және  оқушылардың  оқу процесіне бейімделуін анықтау мақсатында сауалнама жүргізілді.  Ата-аналар  жиналысында   5-сынып  оқушыларының  психологиялық   ерекшеліктері  жайлы  түсіндіріліп,   сонымен қатар «Сіздің балаңыздың қызығушылығы» атты сауалнама жүргізіліп нәтижесі шығарылды. Сонымен қатар ата-аналарға түсіндірме жұмысы жүргізілді.5 сынып оқушыларының бойынан орта   буын  оқуындағы  өзіндік   кездесетін  қиындықтар,  шәкірт   психикасының  өзгеруіне,  эмоцияналдық   сферасын  игерудегі  қиналыстар,   оқу  үлгеріміне,  психикалық   саулығының  төмендеуіне  әсер   етеді. Әр  түрлі  ұзтаздардың   дәріс  жүргізу  әдіс-тәсілдерінің  әртүрлі   болуы, мектеп  ережесінің  талаптарына   үйренуі,  баланың  оқу   үлгерімінің  төмендеуіне  әкеледі.   Осыдан  ата-аналар  балаларының   жас  ерекшелігіндегі  құбылыстарды   ескерместен,  наразылық  тудырып,   бала  болмысында  аффектілі   мінездердің  көрініс  беруі,   қарым-қатынас  барысында  эмоциялық   реакциялар,  невротикалық  күйзелістер   байқалады.

Осыған  байланысты   істелінген  жұмыстарды  атап   өтейік:

«Күлте » әдістемесі

Нұсқау:  Түймедағы  гүлінің   суретін  сал.  Әр   күлтешелеріне  өтетін  сабақтарыңды   жаз».

1. Ең  қызықты  өтетін   сабақты  қызыл  түспен   боя.

2. Сабақ  оқуға  қиын   көк  түспен  боя.

3. Қызықсыз  өтетін  пәнді   сары  түспен  боя.

4. Саған  ұнамайтын  пәнді   қара  түспен  боя.

5 «А» сынып

                5 «В» сыныбының пәндерге деген қызығушылығының көрсеткіші

 Күлте  әдістемесінің   нәтижесі   бойынша:

5 «А» сынып оқушыларының ең жақсы қызықты пән ретінде математика, өзін-өзі тану, Денешынықтыру, еңбек, ағылшын. 

Ұнатпайтын пәнге; информатика пәнін көрсеткен.  

5 «В» сынып оқушылары   қызықты ұнататын пәнге- математика, қ. тарих, ағылшын, қазақ әдебиеті, дене тәрбиесі,еңбек пәндерін ұнататындықтары анықталды. Қызықсыз ұнатпайтын пәндерге -  музыка,   дүние жүзілік тарих сабақтарын қызықсыз пән ретінде көрсеткен.  2 –сыныптыптың барлығында  40%-50% оқушылардың  аталған пәндерді ұнатпайтындықтары байқалды.

 Осы айда оқушылардың мазасыздық деңгейін анықтау мақсатында  «Мазасыздық шкаласы» алынды нәтижесі төмендегі кестедей:

5 «А» сынып көрсеткіші

5 «В» сынып көрсеткіші

Зерттеу нәтижесіне қарағанда 5а сынып оқушысы Адилбекова А Оқу, қарым –қатынас мазасыздығы –төмен. 5 в Ахметов Мадиярдың оқу мазасыздығы төмен деңгейді көрсетті. Аталған екі оқушының бойынан оқуға деген мазасыздығы жоғары деңгейде себебі оқушылардың пәнге деген қызығушылығы жоқ. Сабаққа немқұрайлықпен қарап бойларында жалқаулық басым екендігі байқалды. Қалған оқушылардың  мазасыздық деңгейі қалыпты жағдайда  екендігі көрініп тұр. 

5 сынып оқушылырының оқу процесіне бейімделулеріне сауалнама алынып нәтижесі өңделді. Қорытындысында   5 а,в сынып оқушыларынан оқу процесін, сыныппен және сынып жетекшімен қарым-қатынасын   анықтау мақсатында   жүргізілді.  Нәтижесін талдай келе: 1 сұрақ бойынша Мектепке қандай көңіл күймен келесің? Деген сұраққа 5 «А» сыныбынан 60% оқушы ықыласпен деген 40 % Жаңа білім алам деп құштартып келем деп жауап берем деген. 5 «В» сыныбында 50 % ықыласпен деген 50% құштартып келем деп жауап берем деген. 2 сұрақ бойынша мектепке қандай сезіммен келесің деген де 2 сынып оқушылары да қуанышпен келеміз деген. 3. Оқу үлгеріміңе ризасың ба деген сұраққа екі сыныптың оқушылары да ия деп жауап берген.

4. Жақсы оқуға не кедергі жасайды деген сұраққа 5 «А» сыныбында 70 % оқушылар  жалқаулық деген, 30% оқушы пәнге қызығушылық жоқ деп жауап берген.

5 «В» сыныбы 75% оқушы жалқаулық деген 25 % пәнге қызығушылық жоқ деп жауап берген. 

5. Барлықтарында жақсы көретін пәні бар, ал сенде ше? деген сұраққа  5 «А» сынып оқушылары математика, қазақ –тілі, ағылшын,  орыс- тілі, Д/Ш пәндері ұнайтындықтарын көрсеткен.

 5 «В» сыныбына  математика , қазақ- тілі, ағылшын, қ тарих, д/ш, өзін өзі тану сабақтары ұнайтынын көрсеткен. 

6. Үй тапсырмасын орындауға қанша уақыт кетеді деген сұраққа екі сыныптың оқушылары да 1-2 сағат жұмсайтындарын көрсеткен .

7. Сөйлемді аяқта 

- менің сыныбым –деген сұраққа  5 «А» сыныбымыз  50% ұйымшыл деген, 5 «В» 45% ұйымшыл, 55% тәртіпті деген. 

- менің сынып жетекшім деген сұраққа  екі сыныптың оқушылары да мейрімді деп жауап берген  Екі сыныптың оқушыларының басым бөлігіне барлық пәндер ұнайды. 20% оқушыларына денешынықтыру пәні ұнамайтындығын көрсеткен. Сынып жетекшімен қарым-қатынастары жақсы екендігі байқалды. Қорытындылай келе - Бесінші сынып оқушыларының  бейімделу кезеңінде көмектесу  оқу жағдайының өзгеруін ғана емес , сонымен бірге 10-11 жастағы балалардың жас ерекшеліктерін жеке қажеттіліктерін де есепке алу өте маңызды. Оқу мотивация деңгейінің   төмендеуі баланың дезадаптациясының көрсеткішін , ал оның жоғарлауы – оқудағы және дамудағы оң динамикасын білдіреді.

Қыркүйек айында 5 сынып ата- аналарынан «Сіздің балаңыздың қызығушылығы» атты сауалнама жүргізіліп нәтижесі өңделді. Нәтижесінде

1 сұрақ бойынша Балаңыз немен айналысқанды ұнатады? 5 а сыныбында   3 оқушы спортпен айналысқанды, 2 оқушы компютерлік ойындарды ойнағанды, 2 оқушы тәтті тағамдар пісіргенді, 1 оқушы кітап оқығанды, 1 оқушы сурет салғанды жақсы көретіні айтқан. 5 в сыныбы бойынша 10 оқушы әр түрлі спорт түрлерімен айналысқанды ұнатады екен, 2 оқушы сурет салғанды, 2 оқушы тағам пісіргенді,  1 оқушы бимен айналысқанды , 1оқушы қол өнерге жақын екендігін көрсеткен. 

2 сұрақ бойынша- Балаңыздың мінез-құлқы сізді алаңдатады ма? деген сұраққа 8 ата-ана жоқ деп жауап берген, 1 ата-ана кейде деп, 1 ата-ана ия деп жауап берген. 5 в сыныбы бойынша 6 ата –ана кейде деп жауап берді 6 ата-ана ия деп, 2 ата-ана жоқ деп жауап берді. 

3 сұрақ бойынша Отбасында бала тәрбиесімен кім айналысады? Деген сұраққа 2 сыныптың ата-аналары 100%  әкесі мен анасы деп жауап берген.

4. Сізді бала тәрбиесінің қандай жақтары қинайды? Деген сұраққа 5а сыныбында 8 ата-ана  ешқандай деген, 2 ата-ана мінезі деп жауап берген.

5в сыныбы 100% ешқандай деп жауап берген.

5сұрақ бойынша. Балаңыз ұжымда өзін қалай ұстайды деп ойлайсыз? Деген сұраққа 9 ата-ана белсенді деп , 3 ата-ана ұялшақ деп жауап берді. 11 ата-ана белсенді деп, 4 ата-ана ұйалшақ деп жауап берген.

6 сұрақ бойынша. Тәрбиелеудін қандай әдісін қолдайсыз? Деген сұраққа  екі сыныптың ата-аналары 100% түсіндіру, көтермелеу деп жауап берді.

7сұрақ бойынша . Балаңыздың кіммен дос болғаны сізді аландатады ма? 5 а сыныбынан 10 ата –ана әрине деп жауап берді, 2 ата-ана жоқ деп жауап берді.  5 в сынып бойынша 14 ата-ана әрине , 2 ата-ана жоқ деп жауап берді.

8 сұрақ бойынша. Балаңыздын бос уақытын қалай өткізіп жатқанын сіз үнемі қадағалайсыз ба? Деген сұраққа  екі сыныптың ата-аналары 100% әрине деп жауап берді.

9 сұрақ бойынша Ұлыңыздың (қызыңыздың) кім болғанын қалайсыз? 5а сыныбы бойынша 4 ата-ана балаларының дәрігер болғанын, 3 ата-ана заңгер болғанын, 5 ата-ана өзіне ұнайтын табысты маман иесі болса деп жауап берді.

5в сыныбы бойынша 1 ата-ана баласының ұшқыш болғанын, 1 ата-ана баласының Борт серік болғанын қалайды екен қалған ата – аналар балаларының болашақта өздері таңдаған халқына пайдасы тиетін азамат болғанын қалайтындықтарын жазған. 

Сонымен қатар осы айда «Менің көңіл күйім қандай» суреттік тесті 5 сынып оқушыларының орта буынға келігендегі көңіл күйлерін анықтау мақсатында жүргізілді. 1-ші оқушылармен 5 сыныпта, оларға  ешқандай киындыққа кездескен жоқсыңдар ма деген сұрақтар қойылып жауаптары ауызша алынды.  Оқушылар өз сөздерінде олар ешқандай қиындық болмағанын, түрлі пәндер қосылып , әр пәннен беретін апайлармен жақсы тіл табысып алғандарын айтты . Ешқандай пәндерден қиналмағандарын білдірді. Оқушыларға « Сенің көңіл күйің қандай?» деген суреттік тест жүргізіліді. Оларға бүгінгі күнде көңіл күйімізді сурет арқылы білдіруін өтіндім. Олар өз көңіл күйлерін ылғи жағымды смайликтер арқылы білдірді.   Нәтижесінде оқушылардың  5 сыныпта ешқандай кедергілерсіз өз ретімен көңілдерінде ешқандай кірбің жоқ екендігі байқалды. Ешқандай жағымсыз көңіл күй анықталмады. Қараша айында оқушылардың темперамент типін анықтау мақсатында тест жүргізілді нәтижесінде алынған әдістеме бойынша  5 «А» сыныбында 4 оқушы сангвиник, 8 оқушы флегматик, холерик 1 оқушы, холерик –флегматик 1оқушы, 1 оқушы сангвиник-флегматик. болып шықты. ал 5 « В» сыныбында 3 оқушы сангвиник,  8 оқушы флегматик,  2 оқушы екі түрлі типке ие 1 оқушы флегматик меланхолик, 1 оқушы сангвиник флегматик екендіктері анықталды.

Осы айда оқушылардан қарым –қатынас ерекшеліктерін зерттеуге арналған  Д.Мореноның   «Социометрия әдісі » жүргізілді.  Бұл әдістеме көптеген оқушылардың сынып ұжымындағы орны олардың достары  мен жолдастарының бар екендігі, сыныптың ішкі құрылымы, үлкен топтың құрылымында микротоптардың  барлығы және ол топтардағы тұлғалық қатынастардың қалыптасқандығын анықтайды. Жүргізілген әдістемеге байланысты  нәтижесінде 5  «А» сыныбынан   шеттеп қалған оқушы Адилбек Аруна , Достемір Алдияр, Нұржанов Нұрислам. 5 «В» сыныбынан шеттеп қалған оқушы Муратұлы Айдос анықталды. Жүргізілген әдістемеге қарағанда екі сыныптың оқушыларының арасында ұйымшылдық байқалмады , сыныпта ұл қыз болып бөліну бар екендігі байқалды.

Оқушылардан « Психология әлеміне саяхат » тренинг жүргізілді.

Мақсаты:  Оқушылардың зейінін тұрақтандырып, қабылдау, есте сақтау, ойлау қабілеттерін дамыта отырып, бір-бірімен қарым-қатынас жасаудағы кедергілерді жою, эмоциялық көңіл-күйді белсендіру.        

Бұл тренинг сабақты 5 «А»,5 «Б», 5 «В» сыныптарының оқушыларымен жеке жеке өткізілді. Бірінші жаттығу  «Сәлемдесу» болғандықтан оқушыларды бір екіге санатып екіге бөлдік. Ішкі және сыртқы шеңбер құрып, психологтың нұсқауымен әр түрлі стильде қолмен, иықпен, мұрынмен,  құшақпен ,тіземен бір –бірімен сәлемдесті. 

Келесі «Мейрімді жануар» жаттығуы орындалды . Бұл жаттығуда оқушылар бірігіп үлкен бір жануарды бейнеледі, бұл жаттығу оқушыларды эмоционалды жақындастырып, ұйымшылдығын арттыруға септігін тигізді деп ойлаймыз.

Оқушыларға «Аралас салат », «Қос қолмен сурет салу» жаттығулары ерекше ұнады деп айтуға болады.

   Оқушылардың барлығына көздеріңізді жұмып, табиғаттың ең көркем жерінде тұрғанын   елестетіп, тыныштықта тұрып, өзімізді тыңдайық деп айтық. «Қазір біз ақырын ашып, басқа жаққа қарай қолымызды жайып, бізге өмір, денсаулық, қуаныш және жақсы көңіл- күй сыйлаған  Ана табиғатқа «Рахмет» деген сөздермен «Тыныштық мезеті» деген релаксациялық жаттығуымен сабақты аяқтадық. Оқушылар бұл сабаққа бар ынта,ықыласымен қызығушылықпен қатысты.

Оқушылардан: « Оқушылардың жеке ерекшелігін анықтау »

Мақсаты:  Темперамент типін анықтау.

Алынған әдістеме нәтижесінде: 5 «А» сыныбында 6 оқушы сангвиник, 12 оқушы флегматик, 1 оқушы холерик болып шықты. 5 «Б» сыныбында 6 оқушы холерик, 8 оқушы сангвиник, 4 оқушы флегматик, 1 оқушы меланхолик, ал 5 « В» сыныбында 10 оқушы сангвиник, 1 оқушы холерик, 9 оқушы флегматик екендіктері анықталды.

 5 сыныптардан  «Біз бесінші сыныпта оқимыз» атты коррекциялық сабақ жүргізілді.

Мақсаты: Балаларға өздерін тануға, сезімі мен қабілетін түсінуге көмектесу      Психологиялық және педагогикалық көмек көрсету, оқушылар арасында үрей қорқыныш деңгейлерін анықтап, психологиялық дайындық орнату.    

 Түзету сабағы барысында оқушылармен түрлі: «Досыма сыйлық», «Көңіл-күйді сұрау», «Жылы сөз-жанға шипа» сияқты жаттығулар және еркін тақырыпта сурет салу сияқты көптеген ойындар ойнатылды. Оқушылардың салған суреттеріне қарағанда олар достықты, бейбітшілікті, табиғатты жақсы көретіндері байқалды. Олар бір –біріне жылы сөздер айтып, бір-біріне арнап жасаған сыйлықтарын тарту етті.Тренингке оқушылар белсене қатысып, бір-біріне деген сыйластық қасиеттері арта түсті, ойындарға үлкен қызығушылықпен атсалысты.  

Сонымен қатар 5-ші сынып ата-аналарынан сауалнама алынды.сауалнаманың нәтижесінде берген жауаптардың  көрсеткіші  бойынша   ата-анамен  балалар  арасындағы   қарым-қатынаста  бірін-бірі  түсінушілік,   сыйласымдық  бар  екендігі   көрініп  тұр.

Қорытынды:

    Сонымен,   оқушы  кіші  мектеп   жасынан  орта  мектеп   жасына  өтудегі  пәндік   бейімделу  кезіндегі  жүргізілген   психологиялық  зерттеу  жұмыстарының   корытындысы  төмендегідей  нәтиже   берді.

1.Мектептегі   мазасыздық  деңгейі  төмен ( 70% -норма)

2.Топтық   бірлік  жоғары

      3. Мен   бейнесі  үйлесімді ( өзін-өзі  бағалау – жағымды )

     4. Баланың   эмоционалдық  дамуы   жағымды   динамиканы  көрсетеді

1. Өзіне  сенімділігі   және  өзінің  мүмкіндіктеріне  сенімі   қалыпты   жағдайда
2. «Мұғалім»  бейнесіне,   мектепке,  сыныптарына  қанағаттанарлық  қарым-қатынас   құрылған.

Оқушылармен  сондай-ақ  «Кім   екенін  тап»,  «Көңіл –күйімізді  жаттықтыру»   сияқты  әртүрлі психологиялық  ойындар,   тренингтер  ұйымдастырылды. Бақылау  кезеңін  саралай   келе  оқушылардың  бейімделу   кезеңі  қанағаттанарлық  деңгейде   өтті  деп  бағалауға   болады.

Ұсыныс:  Пән  мұғалімдері   оқушыға  сабақ  арасында   түрлі  элементтерді  қолданып,   пәнге  деген  қызығушылығын   арттырып,  оқушы  бойына   сергектік  ұялату.

          Сынып   жетекшілеріне  оқушылардың   өзара  қарым-қатынасын  бақылап, жақсартуға  көңіл   бөлу.  Топтық  бірлікті   нығайту.